Schuttingtaal – part II

In bewerkte vorm wordt dit artikel gepubliceerd in Great Place to Live, afl. Wonen en Werken

Uit de vorige weblog (Schuttingtaal – part I) bleek dat schuttingen steeds hoger worden. In deze tweede aflevering gaan we op zoek naar de onderliggende trend. De hoogte van de standaardmaat van schuttingen is de laatste jaren gestegen van 180 cm naar 190 cm of 2 meter (NRC, 21 februari 2009). De burger trekt muren rondom zijn bestaan op. De burger maakt een potentiële Great Place to Live eigenhandig tot een Small Place to Live en viert het liefst zijn vrijheid op de vierkante meter.

Wie ziet echter de keerzijde van de schutting? De tuin mag dan voor de huiseigenaar voelen als een verlengstuk van de woonkamer en een verruiming van het privédomein, vanaf de straatkant bekeken raakt de publieke ruimte verder afgescheiden van de private ruimte en verdwijnt de sociale controle.

Hoe is deze trend te verklaren? Wat is er maatschappelijk gezien gaande?
De opkomst van schuttingen kan wijzen op terugtrekgedrag. Wie niet tevreden is over zijn buurt, trekt zich terug en verschanst zich op zijn eigen domein. De vraag is of het een slimme strategie is: uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat niet individuele vooruitgang van bewoners voor een betere buurt zorgt, maar dat een betere buurt voor individuele vooruitgang zorgt (Van der Graaf, 2009). Dit komt omdat een betere buurt er juist voor zorgt dat de bereidheid onder bewoners toeneemt om hun persoonlijke problemen van achterstand aan te pakken. Zo faciliteert een buurt de vooruitgang van inwoners. Niet andersom. Pas als de bedding vruchtbaar is, kunnen individuen tot bloei komen. De buurt komt dus op nummer één. Wil stedelijke vernieuwing daarin succesvol zijn, dan dient er voldoende aandacht besteed te worden aan het versterken van de lokale identiteit. Dit kan door op specifieke plekken betekenisvolle interacties te organiseren tussen bewoners, waardoor zij zich meer thuis gaan voelen in de buurt (Van der Graaf, 2009). Stedelijke vernieuwing is geen stapel stenen en een aantal heipalen, maar het is mensenwerk. Stedelijke vernieuwing dient niet in beton gegoten gepresenteerd te worden, maar in overleg met bewoners tot stand te komen.

Uit hetzelfde onderzoek van Van der Graaf (2009) blijkt dat Nederlanders een gevoel van thuis in grote mate ontlenen aan de mensen in hun buurt (sociale hechting), terwijl bijvoorbeeld Engelsen hun thuisgevoel met name baseren op hun huis (fysieke hechting), waarbij het veel minder belangrijk is in welke buurt dat huis exact staat. Mensen in Nederland willen blijkbaar hogere schuttingen en tegelijkertijd hechten ze aan sociale contacten in de buurt. Hoe valt deze incongruentie nu te rijmen? Zijn de schuttingen een teken aan de wand dat er ook bij deze Nederlanders een gerichtheid op het eigen huis aan het ontstaan is? Een verklaring zou kunnen luiden dat burgers weliswaar hun gevoel van thuis ontlenen aan de mensen in de buurt, maar dat ze het moment van het contact daarbij wel zelf willen bepalen. Hogere en dichtere schuttingen zijn dan een schamele poging dit te bereiken. Uiteindelijk kan deze schuttingtaal nooit toereikend zijn, maar werkt ze depriverend en deprimerend.

Om een Great Place to Live te kunnen creëren, stel ik voor om – in navolging van de klapschaats – een nieuw product te lanceren: de klapschutting. Een schutting met scharnieren en schraagconstructie op borsthoogte. Bij mooi weer en goede zin kunnen mensen hun schuttingen als ophaalbruggen neerklappen. Zo kan op de erfafscheiding een grote bar ontstaan tussen alle buren en ook aan de straatkant kunnen lange hangtafels ontstaan. Thuistap wordt buurttap. Laat de muren die mensen om zich heen hebben gebouwd maar zakken. Hoe hoger de schuttingen, hoe groter de bar. Ophaalbrug wordt raakvlak. En na afloop is iedereen snel thuis. Meer thuis dan nu vaak het geval is.


Bronvermelding:
Graaf, P. van der (2009). Out of Place? Emotional Ties to the Neighbourhood in Urban Renewal in the Netherlands and the United Kingdom. Universiteit van Amsterdam.
Thie, M. (2009). Nederlander zoekt privacy achter hoge schutting, In: NRC, 21 februari 2009.


(c) Guido van de Wiel